Alex HALEY |
Alex HALEY ismini daha önce bir gazetenin promosyon olarak
verdiği Malcolm X’in otobiyografi kitabıyla duydum. Yazar, Malcolm X yada
değiştirdiği şekliyle El-Hacc Malik el Şahbaz ile soru cevap şeklinde uzun bir
mülakat gerçekleştirmiş ve bunları kağıda dökmüş. O sıralarda kökler adlı
çalışmasını da duydum. Ve o zamanlar kökler bana çok kült bir çalışma gibi
gelmişti. Çalışma diyorum, zahir, hem filmi hem de kitabı vardı.
El-Hacc Malik el Şahbaz (Malcolm X) |
Alex HALEY esasen bu kitapta 7 nesil öncesine giderek kendi
atalarının, dolayısıyla da kara amerika’nın destanını (The saga of black
amerika) yazmış. Bu vesileyle anladığım kadarıyla hem kendini bulmuş hem
başkasına yardım etmiş.
Bu felsefe bana hiç yabancı gelmedi. Önce kendi kahramanın
ol (be your own hero), zaten ilham kaynağı olursun.
Kitapta Omoro ve bintanın çocukları olan Kunta kinte’nin
1700’lü yıllarda doğumuyla başlar. Uzunca bir dönem kunta kintenin yetişmesi
anlatılır. Bu vesileyle Gambiya’daki adetler de verilmiş olur. Zaten bu kısmı
kimse tam olarak bilemeyeceği için yazar o zamana ait adetleri romansı şekilde
aktarmış. Kunta kinte’nin kaçırılması ve bu süreçte gemideki yaşam şartları da
uzunca bir kısım olmuş. Kunta kinte’nin Amerika’ya gelmesi ve 2. nesil bir
kadınla evlenip, geri dönüş umudunu yitirip aileisnden ayrılmasından sonraki
kısımlar daha da hızlı.
Kunta Kinte Amerika'da ilk defa satılırken (Belgesel filminden Temsili) |
7 nesil geçtikten sonra yazar kendi doğumuna kadar
anlatıyor. Ha bu arada kunta kinte’den
kızından ayrıldıktan sonra bir daha bahsedilmiyor.
Kitapta dikkatimi çeken kısımlar ise şöyle;
- · Seni gebertmek o beyaz adamın hakkıydı. Tıpkı yorulduğum için benim elimi kırdığı gibi.
- · İnsan avucunu sımsıkı kapatırsa kimse elindekini alamaz, ama elin doluyken sen de başka bir şey yakalayamazsın.
- · Otuz kadar İbo’nun köleliğe dayanamayarak Louisiana’da el ele tutuşarak şarkılar söyleyerek dosdoğru nehre yürüdüklerini ve boğulduklarını duymuştum. (Not: İbo; kabile ismi:)
- · Kunta kinte Amerika’da aslını inkar etmeyen 1. nesil bir gana’lı bulunca gönlü dolduğunca gözyaşlarıyla selamlaşırlar. Hem buluştuklarında hem de ayrıldıklarında Selamlaşırlar. Bu hususta peygamber efendimizin de bir Hadis-i Şerifleri vardır. Demek ki onlar da bilip yapıyorlar.
- · O hala Gambiya’lı, Afrika’lıydı fakat yalnız anılarında…
- · Kedi, oynadığı fareyi sonunda yer. (Afrika atasözü)
- · Toubob (Beyaz adam) toprağında büyümüş biriyle evlenmenin ne demek olduğunu, bu olaydan sonra unutamadı. (Kizzy’e afrika’ya dair bir şeyler öğretmeye çalışırken)
- · Aslında kizzy’yi toubob çalmamıştı. Onu öz annesi elleriyle teslim ediyordu onlara.(Vaftiz töreninden)
- · Kunta’nın söylenenler umrunda değildi. Yeter ki ahırda kıldığı sabah namazlarına karışmasınlar.
- · Geçen gün esir pazarından geçiyordum da. Fiyatlar ne kadar da artmış ya hu J (Efendi Waller)
- · Kizzy yaşamını mahveden okur-yazarlığı çocuğuna öğretmeyi pek düşünmüyordu.
- · Sonra güleç yüzlü beyazları getiren bir gemi gelmiş. ‘Vay kırmızı derili insanlara bakın’ demişler. ‘Hadi biz de oraya gelip sizinle arkadaş olalım’ demişlerdir. Kızılderililer o ilk gemiyi batırmadıkları için ne pişmandırlar şimdi.
Kunta Kinte. Afrikalı kunta
kinte. Hayatının sonuna kadar bildiği şekliyle kendini muhafaza etmiş Kunta
Kinte. 7 nesil içinden sadece müslüman alameti olan kendisi var. Hristiyan bir
kadınla (bell) evlenmesi sebebiyle kendi kızından (kizzy) bil itibar fürunda
herhangi bir İslami alamet yok. Tabi kölelik, insan haklarının olmaması
efendilerin onlara davranışları vs de etkili.
Ama yabancı biriyle hayatını
birleştirmek… bu bazen farklı din olur bazen kültür, renk anlayış vs.
Erkeklerin kadını değiştirme (kendilerince düzeltme J) hayalleriyle evlenmeleri ne
büyük bir ütopyadır. Bu ütopya ancak kadın değişim isterse, yanlış, eksik
olduğunu fark ederse ve Allah-ü Teala’da onun için hayır murad etmişse olabilir
sayın baylar. Aksi halde neslinize sizin tesir etmek istediğiniz kadar o da
tesir edecektir.
Hatta kitabın ilerleyen
kısımlarında bir kadın bebeğine Afrikalı atası kunta kinte’den bahsedince baba
buna müsaade etmeyerek onu her gün alıp fabrikaya, işyerine götürür.
Kitap ana fikir olarak özgürlük
üzerinden yürür. Fakat benim beklentim bunun yanında Amerikalı zencilerin
İslami hayattan kopup hristiyan bir hayat benimsemeleri. Buna sebep Haley’in Malcolm
ile yaptığı çalışmadır. Lakin bunu bulamadım. Bunda Haley’in de dindar olup
olmadığını, hatta müslüman olup olmadığını bilmemem yatıyor olmalı. Bileydim
böyle bir beklenti içine girmezdim.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder